BEPUSHTLIK NiMA?

Bepushtlik kontratseptiv vositalardan foydalanmasdan aktiv jinsiy munosabatda bulgan juftlardabir yil muddat oraligida xomiladorlikni kuzatilmasligidir.Taxminan 25% juftliklarda bir yil davomida xomiladorlik kuzatilmaydi. Bu juftliklarning, 15% gina bepushtlikdan tibbiy davolanadi va 5% esa afsuski farzandsiz qoladilar. Zamonaviy reproduktiv texnologiyalar (EKU) yordamida bu ko’rsatkich yanada pastladi.

Bepushtlik quyidagilarga tasniflanadi:

Birlamchi bepushtlik – anamnezda homiladorlik yo‘q.

Ikkilamchi bepushtlik – avvalgi muvaffaqiyatli homiladorlikdan keyin homiladorlik sodir bo‘lmaydi.

Ayollarda bepushtlik tashxisi: agar homiladorlik muntazam jinsiy hayot kechirgan va kontratseptivlar bo‘lmagan holda bir yil davomida sodir bo‘lmagan bo‘lsa qo‘yiladi. Absolyut bepushtlik bachadon yoki tuxumdonlar yo‘qligi kabi qaytmas anatomik o‘zgarishlar, shuningdek jinsiy a’zolar rivojlanishining jiddiy buzilishlari mavjud bo‘lgan hollarda aniqlanadi.

Ayollarning bepushtligi quyidagi sabablarga ko‘ra kelib chiqishi mumkin:

– prolaktinni ortiqcha ishlab chiqarish

– gipofiz o‘smasi

– endometrioz

– kichik chanoqdagi kavsharlar

– ikki tomonlama quvur o‘tmasligi

– jinsiy a’zolar tuzilishining tug‘ma buzilishi

– kasalliklar yoki operatsiyalardan keyin jinsiy tizimning rivojlanish nuqsonlari

– jinsiy a’zolar sili

– hayz siklining buzilishi

– autoimmun kasalliklar

– psixoseksual buzilishlar

Ayollar bepushtligi belgilari: muntazam jinsiy aloqa (haftada kamida bir marta) va kontratseptiv vositalardan foydalanmaslik sharti bilan bir yil yoki undan ortiq vaqt davomida bolani homilador qila olmaslik ayol bepushtligining alomatidir.

Diagnostika:

– bachadon va qo’shimchalarni UZI qilish

– rentgen

– kolposkopiya

– bachadon va qo’shimchalarning laparoskopiyasi

– gisteroskopiya

Ginekolog maslahati:

– shikoyatlar, irsiyat, o‘tkazilgan kasalliklar

– hayz sikli, jinsiy funksiyalar, oldingi tekshiruvlar, tug‘ish

– umumiy ko‘zdan kechirish, paypaslash, teri va jinsiy a’zolar holatini baholash

Qo‘shimcha tadqiqotlar:

– UTT, tekshiruvi, rentgen, kolposkopiya

Funksional testlar:

– harorat egri chizig‘i, servikal indeks, postkoitus testi

Jarrohlik usullari:

– jinsiy a’zolarni tekshirish uchun gisteroskopiya va laparoskopiya

Ayollar bepushtligini davolash va tanlash tekshiruvdan keyin aniqlanadi.

Endokrin bepushtlik:

– gormonlar korreksiyasi, vaznni me’yorlashtirish, fizioterapiya

– follikullar va gormonlarni UTT va preparatlar yordamida nazorat qilish

Bachadon bepushtligi:

– bachadon nuqsonlarini xirurgik davolash va samarali bo’lgan usulardan biri bo’lgan – EKU.

Endometrioz:

– laparoskopik operatsiya va gormonal preparatlar

Immunologik bepushtlik:

– er-xotinning spermasi bilan sun’iy urug‘lantirish (EKU)

Aniqlanmagan bepushtlik:

– yordamchi texnologiyalar: EKU, urug‘lantirish, hujayra ichi inyeksiyasi

Erkak bepushtligi

Erkaklarning bepushtligiBu erkak tabiiy ravishda ota bo’lolmaydigan holat. Bu holat erkakning jinsiy hayotiga salbiy ta’sir ko’rsatmaydi, lekin uning reproduktiv qobiliyatiga ta’sir qiladi.

Erkak bepushtligining sabablari:

– Sperma ishlab chiqarish bilan bog’liq muammolar: agar sperma ishlab chiqarish etarli bo’lmasa yoki yo’q bo’lsa, bepushtlik paydo bo’lishi mumkin.

– Sperma yo’llarining tiqilib qolishi: spermatozoidning jinsiy olatga yetib borishiga to’sqinlik qiladigan to’siqlar bepushtlikka olib kelishi mumkin.

– Sperma sifatining yomonlashishi: agar sperma harakati, shakli yoki DNKsi buzilgan bo’lsa, bepushtlik paydo bo’lishi mumkin.

– Gormonal nomutanosiblik: testosteron yoki FSH kabi gormonlarning etishmasligi yoki ko’pligi bepushtlikka olib kelishi mumkin.

– Genetik omillar: genetik mutatsiyalar yoki xromosoma anomaliyalari bepushtlikka olib kelishi mumkin.

– Oldingi kasalliklar: ba’zi kasalliklar, masalan, parotit, xlamidiya yoki gonoreya, bepushtlikka olib kelishi mumkin.

– Dori vositalaridan foydalanish: ba’zi dorilar sperma ishlab chiqarish yoki sifatiga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.

– Turmush tarzi omillari: chekish va spirtli ichimliklarni iste’mol qilish, stress, ortiqcha vazn yoki kam vazn bepushtlikka ta’sir qilishi mumkin.

Erkak omilining bepushtligi diagnostikasi:

– Sperma tahlili: sperma sonini, harakatchanligini va shaklini baholash uchun ishlatiladi.

– Gormon testi: gormonal muvozanatni nazorat qilish uchun ishlatiladi.

– Ultratovush: moyaklar va prostata bezini tekshirish uchun ishlatiladi.

– Genetik testlar: genetik mutatsiyalar yoki xromosoma anomaliyalarini aniqlash uchun ishlatiladi.

Erkak bepushtligini davolash:

– Turmush tarzi o’zgarishi: chekish va spirtli ichimliklarni iste’mol qilishni tashlash, sog’lom ovqatlanish, muntazam ravishda mashq qilish va stressni boshqarish bepushtlikni davolashda muhim ro’l o’ynaydi.

– Dori-darmon: dori-darmonlar gormonal nomutanosiblik yoki infektsiyalarni davolash uchun ishlatilishi mumkin.

– Jarrohlik aralashuvi: Jarrohlik aralashuvi sperma kanallarida tiqilib qolishni tuzatish yoki varikosel kabi muammolarni davolash uchun zarur bo’lishi mumkin.

– Yordamchi reproduktiv usullar: IUI (intrauterin urug’lantirish) yoki EKU kabi yordamchi reproduktiv usullar sperma tuxumga etib borishini va uni urug’lantirishni osonlashtiradi

Erkaklarda bepushtlik belgilari:

– kam sperma soni yoki harakatchanligi

– anormal sperma shakli

– erektil disfunktsiya yoki erta eyakulyatsiya

– tuxumdonlarda og’riq yoki shish